Zdrowie Na Levelu

mgr Samanta Kuliś

Nikiel to pierwiastek występujący w samej żywności i stopach metali w tym stali nierdzewnej, skąd może przenikać do potraw i powodować reakcje alergiczne nie tylko skóry, ale też reakcje ogólnoustrojowe.

W przypadku celiakii opornej na leczenie należy rozważyć inne nakładające się diagnozy jak choroby zapalne jelit (IBD) i zaburzenia przypominające zespół jelita drażliwego (IBS) i do tych ostatnich zalicza się alergiczne kontaktowe zapalenie błony śluzowej w reakcji na nikiel.

Spis treści

Czym jest dieta ubogoniklowa i dlaczego warto ją rozważyć?

Jakie objawy może powodować uczulenie na nikiel?

Jakie inne czynniki mogą powodować podobne objawy?

Jak zdiagnozować uczulenie na nikiel?

Jak wygląda dieta z ograniczeniem niklu w praktyce?

Co warto wiedzieć dodatkowo?

Czy warto wypróbować dietę niskoniklową?

Czym jest dieta ubogoniklowa i dlaczego warto ją rozważyć?

Dieta ubogoniklowa polega na ograniczeniu spożycia produktów bogatych w nikiel, takich jak orzechy, rośliny strączkowe, pełnoziarniste zboża, czekolada czy niektóre warzywa (np. szpinak, pomidory). Osoby z nadwrażliwością na nikiel mające celiakię mogą doświadczać objawów przypominających zespół jelita drażliwego (IBS), mimo że stosują dietę bezglutenową a ich wyniki badań świadczą o remisji celiakii. Samo IBS również jest związane ze spożyciem niklu a objawy ustępują po wprowadzeniu diety.

Jego stężenie zależy od rodzaju gleby i gatunku rośliny, stosowanej wody, nawozów i pestycydów co oznacza, że ten sam produkt pochodzący z innego miejsca może mieć inną zawartość pierwiastka a całkowite wykluczenie niklu jest niemożliwe. 

W diecie ubogoniklowej unika się produktów zawierających więcej niż 100 μg/kg tego pierwiastka. 

Jakie objawy może powodować uczulenie na nikiel?

U osób uczulonych spożyty nikiel może wywołać:

• nudności,

• zgagę,

• wzdęcia,

• bóle brzucha,

• biegunkę,

• zaparcia,

• obrzęki,

• luźne lub twarde stolce,

• owrzodzenia jamy ustnej /języka,

• ból głowy, mgła mózgowa, zmęczenie,

• drętwienie kończyn, ból stawów i mięśni,

• zmiany skórne (świąd, wysypki, atopowe zapalenie skóry).

Jakie inne czynniki mogą powodować podobne objawy?

Oprócz nadwrażliwości na nikiel, podobne objawy mogą być związane z:

• Nietolerancją histaminy – występującą po spożyciu fermentowanych produktów, wędlin, owoców morza czy alkoholu.

• Nadwrażliwością na salicylany – obecne w wielu owocach, warzywach, herbacie i przyprawach.

• Zanieczyszczeniami metalami ciężkimi (np. kadmem, ołowiem) – mogące kumulować się w organizmie na skutek spożywania ryb, wody czy zanieczyszczonych produktów.

• Zespołem SIBO – czyli przerostem bakterii w jelicie cienkim, który może wywoływać podobne dolegliwości.

• Nietolerancją laktozy lub fruktozy – które często towarzyszą celiakii i mogą nasilać objawy.

Jak zdiagnozować uczulenie na nikiel?

Wykonuje się testy płatkowe nasączone substancjami odpowiedzialnymi za wprysk kontaktowy przyklejając je na skórę pleców. Odczyt wyników następuje po 48-72 godzinach.

W badaniach klinicznych wykorzystuje się bardziej czułe testy płatkowe na błonę śluzową jamy ustnej.

Diagnostyka opiera się też na obserwacji reakcji organizmu po eliminacji niklu z diety na kilka tygodni (około 3 miesiące).

Jak wygląda dieta z ograniczeniem niklu w praktyce?

Dieta niskoniklowa opiera się na eliminacji produktów bogatych w nikiel i wybieraniu tych o niskiej zawartości tego pierwiastka.

🚫 Unikaj:

• roślin strączkowych,

• orzechów,

• czekolady i kakao,

• owoców morza (krab, małża, ostryga, homar),

• ryb (śledź, tuńczyk, makrela, sardynka, szczupak),

• margaryny,

• produktów pełnoziarnistych (razowe pieczywo, otręby, kasza gryczana, proso),

• nabiału (sery twarde, pleśniowe, półtwarde i topione),

• podrobów,

• napojów: soki owocowe, kawa, mocna herbata, piwo, wino, 

• sosu sojowego i soi,

• octu,

• owoców (gruszka, wiśnia, brzoskwinia, banan, ananas, suszone śliwki),

• warzyw (warzywa kapustne, sałata, brokuł, szparagi, pietruszka, marchew, cebula, boćwina, kalarepa, pomidor, papryka, kukurydza, chrzan, rabarbar nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce konserwowe)

✅ Wybieraj:

• mięso (kurczak, wieprzowina, wołowina),

• jaja,

• nabiał (sery białe, mozzarella),

• białe pieczywo,

• biały ryż,

• oleje roślinne.

 Zawartość niklu w produktach:

Co warto wiedzieć dodatkowo?

Nikiel występuje nie tylko w żywności, ale także w:

• Biżuterii, zegarkach, klamrach od pasków i monetach,

• Metalowych sztućcach, garnkach i puszkach na żywność,

• Kosmetykach i środkach czystości,

• Wodzie z kranu (szczególnie jeśli płynie przez stare rury).

Aby zmniejszyć narażenie na nikiel:

✅ Wybieraj naczynia i sztućce z ceramiki lub szkła (dobrej jakości).

✅ Unikaj stalowej biżuterii – postaw na srebro, złoto lub stal chirurgiczną.

✅ Pij wodę filtrowaną.

✅ Stosuj kosmetyki oznaczone jako „bez niklu”.

✅ Noś rękawiczki podczas kontaktu z metalowymi przedmiotami, jeśli masz skłonność do skórnych reakcji alergicznych.

✅ Unikaj konserw puszkowych.

✅ Nie przechowuj jedzenia w naczyniach ze stali nierdzewnej.

✅ Garnki ze stali również mogą uwalniać metale  - wybieraj te z certyfikatami jakości, aby ograniczyć przedostawanie się niklu do pokarmu.

Czy warto wypróbować dietę ubogoniklową?

Badania i doświadczenia pacjentów pokazują, że zastosowanie diety o niskiej zawartości niklu znacząco poprawia samopoczucie pacjentów i powoduje złagodzenie i ustąpienie objawów żołądkowo-jelitowych.

Jeśli masz celiakię i nadal borykasz się z objawami mimo diety bezglutenowej lub podejrzewasz u siebie alergie na nikiel umów się na konsultację, aby dopasować plan żywieniowy do Twoich potrzeb.

Piśmiennictwo

1. Borghini R, De Amicis N, Bella A, Greco N, Donato G, Picarelli A. Beneficial Effects of a Low-Nickel Diet on Relapsing IBS-Like and Extraintestinal Symptoms of Celiac Patients during a Proper Gluten-Free Diet: Nickel Allergic Contact Mucositis in Suspected Non-Responsive Celiac Disease. Nutrients. 2020;12(8):2277. Published 2020 Jul 29.

2. https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/57-ds-21-dieta-w-alergii-na-nikiel/file

Copyright © 2025 ZdrowieNaLevelu Samanta Kuliś - All Rights Reserved